Ասույթներ, թևավոր խոսքեր
Ասույթներ
Քերթվածքը, զոր կներփակեմ, թերևս Դուք սիրեք, հակառակ պարագային՝ կարող եք այրել, իր բոցը՝ ապահով եմ (վստահ եմ) երեք օր Փարիզը պիտի լուսավորե։ (հատված Արշակ Չոպանյանին ուղղված նամակից)
Արվեստի գործ մը հեղինակին սրտեն փրթած փերթ մըն է՝ թարմ, արյունով և կյանքով դեռ բաբախուն...
Մեր գրականության մեջ արվեստը հայ պետք է ըլլա, իսկ անոր հատակը կամ հիմը կազմող գաղափարը՝ համամարդկային...
Ճշմարիտ բանաստեղծությունը մարտիրոսություն մ՛ է․ամեն բառի մեջ սրտի կաթիլ-կաթիլ արյունումն է ստեղծելը։
Մայր ըլլալ և բանաստեղծ ըլլալ նույն բանն է. երկուքն ալ կը բաժնվին և կ'անմահանան ուրիշ էակներու մեջ - մին կ'ապրի տասնի մեջ, իսկ մյուսը կ'ապրի միլիոններու մեջ։
Մենք այնքան մեծ ենք, որքան հողեն կխմենք մեր զգացումները։ Ամեն ինչ հոդ է։ Դեպի մեր պապերուն․․․
Իսկ բաղձանքս,- եթե կուզեք, - բաղձանքս է ապագայի մարդերուն նվիրել այնպիսի հզոր երգ մը, որ հայրենիքը ինձի պես արարած մը ծնած ըլլալու գոնե չզղջա․․․
Քննարկում

Հայրենիքը չզղջա՞։ Պատկերացնու՞մ ես, թե որքան խոնարհություն կա Վարուժանի մեջ, մի մեծության, որի հայտնությունը պատիվ կբերեր յուրաքանչյուր ազգի։ Պարույր Սևակն էլ մի բանաստեղծություն ունի «Ապրել», որտեղ նման մտքեր է արտահայտում։ Կարդա և համեմատիր։

Մենք մարդը փրկելու համար պարտավոր ենք փրկել անոր մեջ վտանգված Հայությունը, քանի որ նախ և առաջ ատոր պետք ունինք։ Լավագույն ազգերու ծոցեն պիտի ելլնե լավագույն անհատը։ Իր ազգին օգտակար եղողը անպատճառ կրնա օգտակար ըլլալ մարդկությանը։
Քննարկում

Ըստ Վարուժանի՝ նախ պետք է ճանաչես ինքդ քեզ, քո ազգային արժեքները, օգտակար լինես քո ազգին ու ապա նաև՝ մարդկությանը։ Համամի՞տ ես, կարո՞ղ է իր ես-ը, ազգային հենքը կորցրած անհատը մարդկությանը մեծ արժեքներ տալ։

Գեղարվեստով է, որ կապրի ցեղ մը։ Մեր ժողովուրդին անտարբերությունն ընթարցանության և վերաբերումը հայ գրողներու հանդեպ, ցավալի է, եթե ան հայ գրողներու հետ վերաբերեր ֆրանսիացի գրողին հետ եղած չափով, մեր ցեղային ապագան կապահովվեր։
Քննարկում

Այստեղ Վարուժանը օտարամոլության թեմային է անդրադառնում։ Իր ժամանակներում մոդայիկ էր ֆրանսիական գրականությունը, իսկ հայ հեղինակները անտեսված էին մեր հանրության կողմից։ Վարուժանն ասում է, որ, այո, պետք է կարդալ համաշխարհային գրականություն, բայց ոչ ազգայինը անտեսելու հաշվին։ Իսկ դու ի՞նչ ես մտածում այս հարցի շուրջ։

Ախ, որքան պիտի ուզեի մարդ էակին գիրքը գրել։
Քննարկում

Վարուժանն ապրում էր մեր ժողովրդի համար ծանրագույն շրջանում, և նրա պոեզիայում հաճախ արտացոլվում էին այդ սարսափների արձագանքները։ Նա երազում էր խաղաղ, հանգիստ պահեր ունենալու մասին, որ  բացահայտի մարդու ներաշխարհը, երգի սիրո, արարման գեղեցկության մասին։

Վարուժանի ստեղծագործությունների ո՞ր թեման է քեզ ավելի սրտամոտ։

Պետք է մեր սրտին նշխարները, որոնք երեք միլիոն ժողովուրդին մեջ բաժնված են, հավաքել, կեդրոնացնել մեկ կուրծքի տակ, և զգալ իր սեփական Կյանքը, գոնե նվազ ժամանակվան մը համար՝ ի սեր Արվեստին, ի սե՜ր Կյանքի երգին։
Ինձ համար բառերը ապրող էակներ են, ունին իրենց որոշ դիմագիծը, արժեքը ու մանավանդ խորհրդավոր խնամությունները: Իմ մեծագույն մտահոգությունը զանոնք ճիշդ զետեղելն է: Մեր պարտականությունն է արտահայտիչ դարձնել անոնց թաքուն գեղեցկություններն ու արժեքը…
թևավոր խոսքեր