Ես ծնվել եմ ձորերում

Եղեռնի սև օրերում,

Մայրս կրծքին օրորել

Իմ օրոցքն էլ է կորել,

Աչքս բացի, սով տեսա,

Աստված ասաց՝ զոհ է սա․․․

Հովհաննես Շիրազը (Օնիկ Կարապետյան) ծնվել է 1914 թ. ապրիլի 26-ին Գյումրիում, բայց ինքն իրեն համարում էր եղեռնի ողբերգությունից ծնված բանաստեղծ և ծննդյան թիվ էր նշում 1915-ը։ Հայրը՝ գյումրեցի Թադևոսը, հողի աշխատավոր էր, մայրը՝ Աստղիկը, կարսեցի էր։

«Մայրս երկինքն է, հայրս՝ երկիրը, ուրեմն բանաստեղծ եմ ի ծնե, ի բնե․․․ Մայրս հեզ էր, նույնիսկ հեզիկ ու ծայրաստիճան ինքնամփոփ ու մենասեր, քնքուշ, ինչպես հով, երկչոտ, ինչպես սարի եղնիկ, սիրելի, ինչպես թփերի տակ քաշված լացակումած աչքերով մանուշակ: Հայրս նույնպես բարի ու մեղմախոս էր, ինչպես Շիրակի դաշտերի հովերը, բայց երբեմն խիստ, ինչպես Արագածի ձմռան շունչը: Ահա այս երկու մեղմություններն ինձ աշխարհ են բերել», - իր «Մի փետուր իմ արծիվ կյանքից» հուշերի գրքում գրել է Շիրազը։

Օնիկի առաջին բանաստեղծությունները քույրերն են գրի առնում, երբ ինքը դեռ գրել-կարդալ չգիտեր։

Մայրը տղային դպրոց է ուղարկում, բայց չարաճճի Օնիկի համար տեղում անշարժ մնալը դաժան փորձություն էր։ Հաճախ էին դպրոցից հեռացնում։ Նրա դպրոցական արկածների մասին կարդա Հետաքրքիր պատմություններ բաժնում։

Օնիկը ջուր է ծախում շուկայում, կոշկակարություն է սովորում, կարճ ժամանակով դառնում է դարբնի, հյուսնի, թիթեղագործի աշակերտ։ 7-ամյա դպրոցն ավարտելուց հետո 15-16-ամյա պատանին աշխատանքի է անցում տեքստիլ գործարանում՝ իբրև ջուլհակի աշակերտ։ Այստեղ տեղի թերթում սկսում է տպագրել իր բանաստեղծությունները։ Առաջին բանաստեղծությունը «Գործարանում» վերնագրով, քրոջ՝ Գոհարիկի անունով է տպագրվում։

Մի օր Լենինական (Գյումրի) է գնում գրող Վահրամ Ալազանը և Շիրազից բանաստեղծություններ ուզում։ Հետագայում նա հպարտությամբ պիտի գրի․ «Ես պեղեցի Շիրազին Լենինականից»։

 Շիրազը մեծ խնամքով կազմում է ժողովածուն («Կարծես քննություն էի տալիս Աստծո առաջ...»,- գրել է նա), Ալազանն էլ ջերմ առաջաբան է գրում։ Այսպես 1935-ին լույս է տեսնում 20-ամյա երիտասարդի «Գարնանամուտ» ժողովածուն՝ միանգամից հռչակ բերելով նրան։

Գովեստների հարցում խիստ ժլատ Շիրվանզադեն գրում է․ «Ուշադրություն պիտի դարձնել այս պոետի վրա... Մեծ ապագա է խոստանում... Ընդհանուր աղմուկի մեջ ժողովրդական լիրիկա է բերում»:

Շիրազ գրական անունը դնում է «Տժվժիկի» հեղինակ Ատրպետը, որը, կարդալով նրա բանաստեղծությունները, ասում է. «Տղու բանաստեղծությունները թարմ են ու ցողապատ, ինչպես Շիրազի վարդերը» (Շիրազը վարդերով հայտնի քաղաք է Իրանում):

Շիրազը երկրորդ անգամ ամուսնանում է Շուշանիկ Արիստակեսյանի հետ։ Շուշանիկը ևս ստեղծագործում էր։ Շիրազի հետ հանդիպումն էլ հենց այդ առիթով էր․ լինելով  երիտասարդ ուսանողուհի՝ իր ստեղծագործությունները տանում է Շիրազի մոտ, որ նրա կարծիքը լսի։ Արդյունքում ընտանիք են կազմում։

Շուշանիկն ու Հովհ․ Շիրազը ունենում են 7 երեխա՝ Մասիսը, Սիփանը, Աստղիկը, Անին, Արաքսը, Հայկ-Թադևոսը, Վանանդը, որոնք բոլորն էլ արվեստի ու գրականության հետ կապված մարդիկ են հետագայում դառնում։

Երբ գրկում եմ բալիկներիս,

Ձեզ եմ գրկում, հա՛յ բալիկներ,

Երբ գրկում եմ ձագուկներիս,

Ձեզ եմ գրկում, հա՛յ գալիքներ:

Կուզեմ դառնան տիեզերքիս

Աստղերը ձեզ խաղալիքներ:

Շիրազը մահացել է 1984 թ․ մարտի 14-ին։ Նման բազմամարդ թաղում ժամանակակիցները չեն հիշում։ 75 երիտասարդ ուխտ է անում Գյումրիից ոտքով գալ և հասնել բանաստեղծի թաղմանը։ Մի ուրիշ խումբ էլ Գյումրիից հող է բերում՝ մեջը ձնծաղիկներ ու մանուշակներ («Գարնանամուտ» բանաստեղծությանը համահունչ) ու խառնում նրա գերեզմանի հողին․

Ու քայլեցի խայտալով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու շուշաններ ձյունաթույր,
Ու մարդիկ ինձ տեսնելով՝ իրենց հոգնած աչքերին
Տեսան ուրիշ մի աշխարհ, գարուն տեսան նորաբույր․․․